Trong quá trình đồng hành và tư vấn cho nhà đầu tư tại MGI – Make Growth Investment, chúng tôi nhận thấy phần lớn thua lỗ trên thị trường không xuất phát từ việc “chọn sai cổ phiếu”, mà đến từ cách nhà đầu tư hiểu sai hoặc đánh giá thấp rủi ro. Có người quá sợ rủi ro nên bỏ lỡ cơ hội, có người lại quá tự tin, coi rủi ro là thứ có thể né tránh hoàn toàn. Trên thực tế, rủi ro là một phần không thể tách rời của đầu tư. Hiểu đúng rủi ro giúp bạn không sợ hãi thái quá, nhưng cũng không chủ quan trước thị trường.
Rủi ro trong đầu tư là gì? Hiểu đúng bản chất thay vì né tránh
Rủi ro trong đầu tư được hiểu là khả năng kết quả thực tế khác với kỳ vọng ban đầu, bao gồm cả việc lợi nhuận thấp hơn dự kiến hoặc thua lỗ. Điều quan trọng là rủi ro không đồng nghĩa với thất bại, mà là yếu tố phản ánh mức độ không chắc chắn của dòng tiền trong tương lai.
Trong đầu tư tài chính, nếu không có rủi ro thì cũng không tồn tại lợi nhuận vượt trội. Chính sự bất định của thị trường mới tạo ra cơ hội cho những người chấp nhận và quản trị rủi ro tốt hơn số đông. Do đó, nhà đầu tư cần thay đổi tư duy từ “làm sao để không có rủi ro” sang “làm sao để kiểm soát rủi ro trong tầm cho phép”.
Bất kể bạn đầu tư vào chứng khoán, trái phiếu, phái sinh hay crypto, rủi ro luôn tồn tại vì thị trường chịu tác động của nhiều yếu tố mà nhà đầu tư không thể kiểm soát hoàn toàn. Biến động kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ, tâm lý đám đông hay các sự kiện bất ngờ đều có thể khiến giá tài sản thay đổi nhanh chóng.
Ngay cả những doanh nghiệp có nền tảng tốt cũng không thể tránh khỏi giai đoạn suy giảm giá cổ phiếu khi thị trường chung điều chỉnh. Điều này cho thấy rủi ro không chỉ đến từ bản thân tài sản, mà còn đến từ môi trường vận hành của thị trường.
Trong thực tế đầu tư, rủi ro không xuất hiện dưới một hình thức duy nhất. Rủi ro thị trường là loại dễ nhận biết nhất, thể hiện qua việc chỉ số giảm mạnh hoặc xu hướng chung đảo chiều. Tuy nhiên, bên cạnh đó còn có rủi ro doanh nghiệp, rủi ro thanh khoản và đặc biệt là rủi ro đến từ việc sử dụng đòn bẩy tài chính.
Rủi ro doanh nghiệp thường đến từ kết quả kinh doanh suy giảm, dòng tiền yếu hoặc các vấn đề về quản trị. Rủi ro thanh khoản lại xuất hiện khi nhà đầu tư không thể bán tài sản tại mức giá mong muốn. Trong khi đó, rủi ro đòn bẩy là “con dao hai lưỡi”, có thể khuếch đại lợi nhuận nhưng cũng khiến thua lỗ tăng nhanh nếu thị trường đi ngược kỳ vọng.
Hiểu sai về rủi ro – nguyên nhân gốc rễ của nhiều khoản thua lỗ
Một trong những sai lầm phổ biến nhất là đánh đồng rủi ro với biến động giá. Khi thị trường rung lắc ngắn hạn, nhiều nhà đầu tư vội vàng bán tháo vì cho rằng rủi ro đang tăng cao. Trong khi đó, biến động chỉ là đặc tính tự nhiên của thị trường, không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với nguy hiểm.
Ở chiều ngược lại, không ít nhà đầu tư lại đánh giá thấp rủi ro khi thị trường tăng mạnh. Cảm giác “kiếm tiền dễ” khiến họ gia tăng tỷ trọng, sử dụng margin quá mức mà không có kế hoạch phòng thủ. Khi xu hướng đảo chiều, những khoản lỗ lớn thường xuất hiện rất nhanh.
Một nguyên tắc cốt lõi trong đầu tư mà MGI luôn nhấn mạnh là: rủi ro không thể loại bỏ, nhưng có thể giới hạn. Nhà đầu tư không thể kiểm soát thị trường, nhưng có thể kiểm soát quy mô giao dịch, mức cắt lỗ và tỷ lệ phân bổ vốn.
Quản trị rủi ro không nhằm mục tiêu né tránh mọi khoản lỗ, mà giúp nhà đầu tư sống sót đủ lâu để tận dụng các chu kỳ tăng trưởng của thị trường. Một danh mục có rủi ro được kiểm soát tốt sẽ giúp tâm lý ổn định hơn, từ đó nâng cao chất lượng quyết định đầu tư.
Nhà đầu tư thành công không phải là người thắng mọi giao dịch, mà là người không để một vài sai lầm phá hủy toàn bộ tài khoản. Khi hiểu rủi ro là điều tất yếu, nhà đầu tư sẽ tập trung vào xác suất dài hạn thay vì kết quả của từng lệnh riêng lẻ.
Thay vì hỏi “liệu giao dịch này có chắc thắng không”, nhà đầu tư chuyên nghiệp thường hỏi “nếu sai, tôi mất bao nhiêu và có chấp nhận được không?”. Chính sự thay đổi trong cách đặt câu hỏi này tạo nên khác biệt giữa đầu tư cảm tính và đầu tư có hệ thống.
Rủi ro trong đầu tư không phải là điều đáng sợ, mà là yếu tố cần được hiểu và quản trị đúng cách. Khi nhà đầu tư hiểu rõ bản chất rủi ro, họ sẽ tránh được cả hai thái cực: sợ hãi quá mức và chủ quan nguy hiểm. Với định hướng đầu tư bền vững, MGI tin rằng việc xây dựng tư duy đúng về rủi ro chính là nền tảng giúp nhà đầu tư bảo vệ vốn, duy trì kỷ luật và phát triển lâu dài trên thị trường tài chính.
