Phân tích kỹ thuật là phương pháp sử dụng biểu đồ giá, khối lượng và các chỉ báo để dự đoán xu hướng thị trường. TA đặc biệt quan trọng với trader, bởi nó giúp xác định thời điểm vào lệnh – thoát lệnh tối ưu, tránh giao dịch cảm tính và nâng cao hiệu suất đầu tư. Cùng Công ty Cổ phần Đầu tư MGI Investment tìm hiểu những kiến thức cơ bản nhất về TA qua bài viết dưới đây nhé!
1. Giới thiệu phân tích kỹ thuật và nguyên lý hoạt động
Phân tích kỹ thuật dựa trên giả định rằng giá phản ánh tất cả thông tin, và lịch sử giá có xu hướng lặp lại vì hành vi thị trường bị chi phối bởi tâm lý đám đông. Thay vì đánh giá doanh nghiệp hay phân tích vĩ mô, TA tập trung hoàn toàn vào diễn biến giá để dự đoán tương lai.
TA hoạt động dựa trên 3 nguyên lý quan trọng:
1.1 Giá di chuyển theo xu hướng
Giá không biến động ngẫu nhiên mà thường đi theo xu hướng: tăng, giảm hoặc đi ngang. Nhiệm vụ của trader là xác định xu hướng sớm nhất có thể để giao dịch đúng chiều.
1.2 Lịch sử có xu hướng lặp lại
Các mẫu giá (patterns) xuất hiện vì tâm lý trader như FOMO, sợ hãi, chốt lời, bắt đáy… Những hành vi này lặp lại theo thời gian, tạo nên các mô hình nến quen thuộc.
1.3 Mọi tín hiệu đều nằm trong biểu đồ
Khối lượng, giá mở cửa, đóng cửa, cao nhất và thấp nhất đã phản ánh toàn bộ sự kỳ vọng của thị trường.
2. Mô hình nến Nhật – nhận diện xu hướng
Mô hình nến Nhật (Japanese Candlestick) là ngôn ngữ của thị trường. Một cây nến thể hiện sự giằng co giữa bên mua và bên bán trong một phiên giao dịch. Trader hiểu nến tốt sẽ nắm được động lực thị trường và xác định xu hướng sớm hơn.
- Thân nến dài: lực mua/bán mạnh, xu hướng rõ ràng
- Bóng nến dài: sự từ chối giá, cảnh báo đảo chiều
- Nến xanh (tăng): bên mua chiếm ưu thế
- Nến đỏ (giảm): bên bán áp đảo
2.1 Bullish Engulfing (nến nhấn chìm tăng)
Xuất hiện sau xu hướng giảm. Nến xanh mạnh bao trùm toàn bộ nến đỏ trước → tín hiệu đảo chiều tăng.
Ví dụ: VN30 trong 2023 thường bật mạnh sau mô hình Engulfing xuất hiện tại vùng hỗ trợ.
2.2 Hammer (nến búa)
Bóng dưới rất dài, thân nhỏ. Thể hiện áp lực bán bị từ chối mạnh.
Hammer kết hợp khối lượng tăng tạo tín hiệu đảo chiều tăng khá đáng tin cậy.
2.3 Shooting Star (sao băng)
Ngược Hammer, xuất hiện ở đỉnh → cảnh báo đảo chiều giảm.
2.4 Các mô hình tiếp diễn
Doji, Marubozu, Three White Soldiers, Falling Three Methods… thường cho thấy xu hướng chính vẫn tiếp tục, phù hợp trader theo xu hướng (trend-following).
3. Trendline và các điểm breakout
Trendline là đường nối các đỉnh hoặc đáy quan trọng để xác định xu hướng. Đây là công cụ đơn giản nhưng cực hiệu quả giúp trader nhận biết khi nào thị trường chuẩn bị bứt phá.
3.1 Trendline tăng
Nối các đáy sau cao hơn đáy trước.
Khi giá chạm trendline và bật lên → điểm mua đẹp.
Khi giá phá vỡ trendline → xu hướng tăng suy yếu.
3.2 Trendline giảm
Nối các đỉnh sau thấp hơn đỉnh trước.
Khi giá phá vỡ trendline giảm kèm khối lượng cao → tín hiệu đảo chiều mạnh.
3.3 Breakout – cơ hội vàng cho trader
Breakout diễn ra khi giá phá vỡ vùng hỗ trợ, kháng cự hoặc trendline.
Có hai loại breakout:
- Breakout thật (true breakout): Giá vượt vùng cản kèm khối lượng đột biến → xu hướng mới hình thành.
- Breakout giả (false breakout): Giá vượt cản nhưng quay lại ngay → bẫy tăng/giảm (bull trap – bear trap).
Ví dụ thực tế: Trong giai đoạn 2024, nhiều cổ phiếu nhóm chứng khoán như SSI, VND thường tạo breakout tại kháng cự quan trọng rồi tăng tiếp 10–20% trong vài phiên.
4. Chỉ báo RSI và MACD – tín hiệu mua/bán
Hai chỉ báo phổ biến nhất trong phân tích kỹ thuật chính là RSI và MACD, được dùng để xác định động lượng và sức mạnh xu hướng.
4.1 RSI – Relative Strength Index
RSI dao động từ 0–100, đo lường mức độ quá mua hoặc quá bán.
- RSI > 70: thị trường đang quá mua, dễ điều chỉnh.
- RSI < 30: quá bán, có thể hồi phục.
- RSI phân kỳ: giá tạo đáy thấp hơn nhưng RSI tạo đáy cao hơn → tín hiệu đảo chiều tăng.
Ví dụ: Cổ phiếu MWG tháng 5/2023 RSI rơi xuống dưới 28, sau đó bật tăng 15% chỉ trong 3 tuần.
4.2 MACD – Moving Average Convergence Divergence
MACD dựa trên sự hội tụ và phân kỳ giữa các đường trung bình động, giúp xác định xu hướng dài hơn RSI.
MACD gồm:
- Đường MACD
- Đường tín hiệu (Signal)
- Histogram
Tín hiệu mua chính:
MACD cắt lên trên Signal, histogram từ âm sang dương.
Tín hiệu bán:
MACD cắt xuống dưới Signal, histogram từ dương sang âm.
MACD đặc biệt hữu ích trong thị trường có xu hướng rõ ràng.
5. Kết hợp các công cụ TA để ra quyết định hiệu quả
Không có công cụ nào chính xác tuyệt đối. Trader thông minh luôn kết hợp nhiều tín hiệu để tăng độ xác suất.
5.1 Nến đảo chiều + Trendline
Nếu xuất hiện Hammer tại trendline tăng → điểm mua mạnh.
5.2 Breakout + RSI trung tính (40–60)
Breakout tại vùng RSI trung tính thường đáng tin hơn vì không bị quá mua.
5.3 Xu hướng dài hạn MACD + điểm vào bằng mô hình nến
MACD xác nhận xu hướng tăng → chờ mô hình nến tăng để vào lệnh tối ưu.
5.4 Tín hiệu phân kỳ RSI + hỗ trợ mạnh
Phân kỳ RSI tại vùng hỗ trợ cho tín hiệu đảo chiều mạnh hơn.
Giả sử bạn quan sát cổ phiếu FPT:
- Xu hướng tăng rõ ràng, trendline được giữ ổn định
- Xuất hiện Bullish Engulfing tại vùng hỗ trợ
- RSI ~45 – còn dư địa tăng
- MACD chuẩn bị cắt lên
Khi cả 4 yếu tố đồng thuận → đây là thời điểm vào lệnh xác suất rất cao, phù hợp cả lướt sóng lẫn giữ trung hạn.
Phân tích kỹ thuật mang lại cho trader một hệ thống ra quyết định dựa trên dữ liệu thay vì cảm xúc. Khi hiểu rõ mô hình nến, trendline, chỉ báo RSI và MACD, bạn sẽ dễ dàng xác định xu hướng, tìm điểm vào – thoát lệnh tối ưu và quản trị rủi ro tốt hơn. Dù thị trường biến động thế nào, việc kết hợp các công cụ TA đúng cách luôn giúp bạn giao dịch kỷ luật, nâng cao tỷ lệ thắng và tối ưu lợi nhuận.
