Trong đầu tư chứng khoán, “margin” là một khái niệm quen thuộc nhưng không phải ai cũng hiểu tường tận các thuật ngữ đi kèm như tỷ lệ ký quỹ, call margin hay lãi vay margin. Việc nắm rõ những khái niệm này không chỉ giúp nhà đầu tư tránh rủi ro mà còn biết cách tận dụng đòn bẩy tài chính một cách an toàn và hiệu quả hơn.
Trong thế giới đầu tư hiện đại, đặc biệt là chứng khoán và tiền điện tử, margin (giao dịch ký quỹ) là công cụ quen thuộc giúp nhà đầu tư mở vị thế lớn hơn nhờ sử dụng đòn bẩy tài chính. Tuy nhiên, đi cùng cơ hội lợi nhuận là rủi ro cao, và chỉ cần hiểu sai một thuật ngữ, bạn có thể mất trắng tài khoản.
Do đó, việc nắm vững các thuật ngữ giao dịch ký quỹ không chỉ giúp bạn giao dịch chính xác hơn mà còn tránh được những rủi ro không đáng có. Dưới đây Đầu tư MGI sẽ đưa ra bảng giải thích chi tiết từ A đến Z dành cho mọi nhà đầu tư — từ người mới bắt đầu đến nhà giao dịch chuyên nghiệp.
Giải thích các thuật ngữ margin phổ biến nhất
1. Margin là gì?
Margin (ký quỹ) là số tiền bạn cần có trong tài khoản để mở và duy trì một vị thế giao dịch. Nói cách khác, đó là vốn tự có bạn bỏ ra khi sử dụng đòn bẩy tài chính để vay thêm tiền từ sàn hoặc công ty chứng khoán.
Ví dụ: Nếu bạn muốn mua 100 triệu cổ phiếu nhưng chỉ có 50 triệu, sàn sẽ cho bạn vay 50 triệu còn lại — phần 50 triệu bạn bỏ ra chính là margin.
2. Tỷ lệ ký quỹ là gì? (Margin Ratio)
Tỷ lệ ký quỹ là tỷ lệ giữa vốn tự có và tổng giá trị tài sản trong tài khoản margin. Đây là chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ an toàn của tài khoản.
- Nếu tỷ lệ ký quỹ cao, nghĩa là bạn đang an toàn.
- Nếu tỷ lệ ký quỹ thấp hơn mức quy định, bạn có thể bị cảnh báo hoặc bị gọi ký quỹ (margin call).
Công thức:
Tỷ lệ ký quỹ = (Giá trị tài sản ròng / Tổng giá trị khoản vay) × 100%
Ví dụ: Bạn có tài sản 120 triệu, vay 80 triệu → Tỷ lệ ký quỹ = (120/80)×100 = 150%.
3. Ký quỹ duy trì là gì? (Maintenance Margin)
Ký quỹ duy trì là mức ký quỹ tối thiểu mà nhà đầu tư cần duy trì để giữ vị thế đang mở. Nếu tài khoản giảm xuống dưới mức này, bạn sẽ bị margin call.
Ví dụ: nếu sàn yêu cầu ký quỹ duy trì 30%, nghĩa là tài sản của bạn không được để giảm xuống dưới 30% giá trị khoản vay. Khi chạm ngưỡng này, hệ thống sẽ tự động gửi cảnh báo để bạn nạp thêm tiền.
4. Margin call là gì?
Margin call là cảnh báo từ sàn giao dịch hoặc công ty chứng khoán khi tài khoản của bạn không đủ ký quỹ duy trì. Đây là dấu hiệu báo động đỏ cho thấy giá trị tài sản đang giảm mạnh so với khoản vay.
Khi nhận margin call, bạn có hai lựa chọn:
- Nạp thêm tiền ký quỹ để khôi phục tỷ lệ an toàn.
- Bán bớt tài sản (giảm vị thế) để hạ dư nợ margin.
Nếu không thực hiện kịp thời, tài khoản có thể chuyển sang giai đoạn force sell – bị cưỡng chế bán.
5. Force sell là gì?
Force sell (bán cưỡng chế) là hành động sàn tự động thanh lý tài sản của bạn để thu hồi khoản vay, khi bạn không đáp ứng được yêu cầu ký quỹ sau margin call.
Ví dụ: nếu cổ phiếu bạn đang nắm giảm sâu khiến tỷ lệ ký quỹ xuống dưới 25%, sàn sẽ bán bắt buộc toàn bộ cổ phiếu để bảo vệ khoản tiền họ đã cho bạn vay. Force sell thường xảy ra rất nhanh, và nhà đầu tư không kịp phản ứng, dẫn đến thua lỗ nặng.
6. Lãi suất ký quỹ là gì?
Lãi suất ký quỹ là mức lãi bạn phải trả cho khoản vay margin. Lãi suất này khác nhau giữa các công ty chứng khoán và sàn giao dịch, thường dao động từ 10% đến 14%/năm (đối với chứng khoán Việt Nam) hoặc 0.01–0.1%/ngày (đối với thị trường crypto).
Việc hiểu rõ lãi suất ký quỹ giúp bạn tính toán chi phí thực tế của giao dịch. Nếu bạn giữ vị thế quá lâu, tiền lãi có thể ăn mòn lợi nhuận, đặc biệt trong giai đoạn thị trường đi ngang.
7. Leverage là gì? (Đòn bẩy tài chính)
Leverage là tỷ lệ cho biết bạn đang vay gấp bao nhiêu lần so với vốn thật.
Ví dụ: đòn bẩy 1:5 nghĩa là bạn chỉ cần bỏ 1 phần vốn, còn lại 4 phần là vay.
Đòn bẩy càng cao → tiềm năng lợi nhuận càng lớn, nhưng rủi ro cháy tài khoản cũng càng cao.
8. Long – Short là gì?
- Long: Mua vào với kỳ vọng giá tăng.
- Short: Bán khống khi dự đoán giá giảm.
Trong giao dịch ký quỹ, nhà đầu tư có thể kiếm lời cả khi thị trường tăng lẫn giảm, nhờ vào khả năng mở hai loại vị thế này.
9. Liquidation Price (Giá thanh lý tự động)
Đây là mức giá mà tại đó hệ thống sẽ tự động đóng vị thế của bạn để tránh thua lỗ vượt quá ký quỹ. Mỗi lệnh margin đều có giá thanh lý riêng, tùy vào tỷ lệ đòn bẩy bạn chọn.
Giá càng sát với thị trường → rủi ro force sell càng cao.
10. Margin Level – Mức an toàn tài khoản
Margin Level thể hiện mức độ an toàn tổng thể của tài khoản ký quỹ. Khi Margin Level xuống dưới 100%, bạn sẽ bị margin call, và dưới 50% có thể bị force sell tùy theo quy định của từng sàn.
Tại sao nhà đầu tư cần hiểu rõ các thuật ngữ margin?
Hiểu rõ giải thích các thuật ngữ margin giúp bạn:
- Tự tin hơn khi giao dịch, tránh nhầm lẫn giữa các chỉ số.
- Phát hiện rủi ro sớm để xử lý kịp thời trước khi bị margin call.
- Tối ưu chiến lược đầu tư, cân nhắc kỹ giữa lợi nhuận và chi phí lãi vay.
- Giữ tâm lý vững vàng, không hoảng loạn khi thị trường biến động mạnh.
Một nhà đầu tư thành công không phải người thắng mọi lệnh, mà là người hiểu rõ hệ thống đang vận hành ra sao.
Margin là công cụ mạnh mẽ giúp gia tăng lợi nhuận, nhưng đi cùng đó là rủi ro ký quỹ và nguy cơ cháy tài khoản. Việc hiểu và ghi nhớ từng thuật ngữ giao dịch ký quỹ như tỷ lệ ký quỹ, ký quỹ duy trì, margin call, force sell, lãi suất ký quỹ sẽ giúp bạn chủ động hơn trong mọi tình huống.
